کمبود ید یکی از اختلالات تغذیه ای شناخته شده و گسترده در سطح جهان است و اغلب به عنوان اصلی ترین علت قابل پیشگیری عقب ماندگی ذهنی و جسمی ذکر می شود. از این رو، کنترل دریافت ید در حال حاضر به عنوان یکی از حیاتی ترین وظایف مقامات پزشکی مدرن در نظر گرفته می شود[۱] .
حداقل 750 میلیون نفر در سراسر جهان کاندیدای اختلالات کمبود ید هستند. آمارها حاکی از آن است که تنها در سال 1368، حدود 20 میلیون ایرانی از کمبود ید رنج می‌بردند [۲].كمبود يد هنوز يك مشكل بهداشت عمومي در ۵۴ كشور دنيا است و حدود ۲ ميليارد نفر از جمعيت عمومي جهان را در معرض خطر قرار داده است. تنها ۴۳ كشور دنيا به كفايت يدرساني براي جوامع خود دست يافته اند.
فعاليت هاي امروز بشر در زمينه ي كنترل و پيشگيري اختلالات ناشي از كمبود يد مديون كارهاي ديويد مارين است كه در سال ۱۹۱۵ ميلادي اعلام نمود گواتر آندميك "آسان ترين بيماري شناخته شده ي قابل پيشگيري است "در همان سال هانزينگر استفاده از نمك هاي يددار را براي كنترل گواتر در كشور سوئيس پيشنهاد كرد[۳].
غذاهای دریایی مانند ماهی و میگوی آب شور منابع غذایی سرشار از ید هستند؛ همچنین مقدار ید موجود در شیر، لبنیات و تخم مرغ با توجه به میزان ید خاکی که حیوان در آن پرورش یافته، متغیر است. متاسفانه خاک بسیاری از مناطق جهان از جمله ایران میزان ید کافی ندارد و همچنین سرانه مصرف غذاهای دریایی در ایران پایین است.
سالانه حدود 38 میلیون کودک به دلیل کمبود ید دچار عقب ماندگی ذهنی می شوند که بار سنگین آن بر دوش اقتصاد و جامعه است . بهترین استراتژی برای کنترل کمبود ید در اکثر کشورها یدزدایی نمک است که به عنوان یکی از مناسب ترین روش ها برای کاهش هزینه های بعدی مربوطه و حمایت از توسعه اقتصادی و اجتماعی محسوب می شود. در صورت در دسترس نبودن نمک یددار، می توان از مکمل های ید برای گروه های حساس استفاده کرد .
چرایی مصرف نمک ید دار در ایران
شورای تحقیقات ملی ایران دریافت روزانه ید 150 میکروگرم را برای بزرگسالان به اضافه 25 و 50 میکروگرم دوز اضافه شده برای زنان باردار و شیرده توصیه کرده است. بر اساس مطالعات قبلی، ایران در امتداد کمربند کمبود ید قرار دارد و بررسی‌های ملی گسترده‌ای که در طی سال های 1362 تا 1368 انجام شد، درجاتی از کمبود ید را در برخی مناطق نشان داد . برنامه های مکمل ید در ایران برای رفع اختلالات کمبود ید در طی سال 1368 آغاز شد و از زمان تصویب قانون نمک یددار در سال 1373 ، استفاده از نمک یددار توسط خانوارها از 90 درصد فراتر رفت. قانون فعلی مصوب کمیته ملی بهداشت ایران، محصولات نمک کارخانه را ملزم به حفظ ید ppm 40 به شکل یدات پتاسیم می کند [۴].
7 سال پس از آغاز برنامه، کشور ایران در سال 2000 میلادی از طرف دفتر منطقه مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی عاری از کمبود ید اعلام شد. تلاش های انجام شده در طی 30 سال گذشته در کشور نشان می دهد که با حفظ شاخص های مصرف نمک ید دار، میزان ید ادراری و درصد شیوع گواتر کشور ایران در زمره معدود کشورهای جهان است که برنامه پیشگیری و حذف اختلال های ناشی از کمبود ید را بصورت مستمر، علمی و با موفقیت اجرا نموده و بصورت ادواری آن را ارزیابی می کند.[۵].
با توجه به اینکه نمک یددار ارزان‌ترین و آسان‌ترین راه‌حل برای کاهش کمبود ید در خانوارهای ایرانی است و با در نظر گرفتن کاهش چشمگیر موارد گواتر در سال‌های اخیر، حفظ استاندارد جهانی دریافت ید در ایرانیان از طریق نظارت و ارزیابی دقیق نمک. تولید و توزیع در بازار از اهمیت بالایی برخوردار است، در حالی که نادیده گرفتن این امر مهم ممکن است عواقب جدی را در پی داشته باشدخطای یادکرد: برچسب تمام‌کنندهٔ </ref> برای برچسب <ref> پیدا نشد .
- ↑ of urinary iodine concentration and iodine content of households salt in south of Tehran.
- ↑ Prevalence of goitre in Isfahan, Iran, fifteen years after initiation of universal salt iodization
- ↑ History of the Iodine Deficiency in the World and Iran
- ↑ Reduction In Goiter Prevalence And Eventual Normalization Of Urinary Iodine Concentrations In Iranian Schoolchildren, 10 Years After Universal Salt Iodination (Third National Survey Of Iodine Deficiency Disorders 2000)
- ↑ Comparing the Quality of Iodine in Edible Salt in Iranian Households Living in the Southern Province of Khorasan-e-Razavi Using WHO Standards (Years 2010–2015)