با افزایش تجمع چربی در پانکراس، بیماری پانکراس چرب یا پانکراتیت ایجاد می شود. علت این بیماری اغلب به دلیل چاقی و سندرم متابولیک است، اما عواملی همچون برخی از سندرم های مادرزادی، مواد سمی و یا بیماری های ویروسی نیز می توانند موجب بروز این بیماری باشند.
تشخیص این بیماری بر اساس روش های تصویربرداری غیر تهاجمی است. در دسترس ترین آنها سونوگرافی شکمی است، همچنین می توان از سونوگرافی آندوسکوپی، توموگرافی کامپیوتری یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی استفاده کرد. پانکراس چرب به ویژه به دلیل ارتباط نزدیک آن با دیابت نوع 2، بیماری کبد چرب غیر الکلی و بیماری های قلبی عروقی قابل توجه است.[1]
پانکراس عضوی است که در پشت معده، قسمت فوقانی شکم و سمت چپ، نزدیک روده کوچک شما قرار دارد. این اندام، آنزیم هایی را آزاد می کند که به هضم غذا کمک می کند و همچنین میزان گلوکز موجود در بدن را مدیریت می کند. پانکراتیت می تواند به سرعت بوجود بیاید و یا از بین برود، اما این بیماری می تواند یک مشکل مزمن نیز باقی بماند. نحوه درمان این بیماری، به حاد یا مزمن بودن پانکراتیت شما بستگی دارد.
انواع پانکراتیت
پانکراتیت به طور کلی، حاد یا مزمن است. پانکراتیت نکروزان می تواند ناشی از موارد شدید پانکراتیت حاد باشد. درمان برای هر مورد پانکراتیت بستگی به شدت علائم دارد. اکثر افرادی که پانکراتیت حاد یا مزمن دارند معمولاً دردی را در عمقِ سمت چپ بالای شکم به عنوان علامت اولیه خود تجربه می کنند. برخی از افرادی که پانکراتیت مزمن دارند ممکن است در تصویربرداری تشخیصی از پانکراس التهاب نشان داده شود، اما در غیر این صورت ممکن است هیچ علامتی را نشان ندهند.
پانکراتیت حاد
پانکراتیت حاد یکی از دلایل اصلی بستری شدن در بیمارستان برای مشکلات گوارشی است.طبق گزارش موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی (NIDDK)، سالانه حدود 275000 نفر به دلیل پانکراتیت حاد در ایالات متحده در بیمارستان بستری می شوند.شروع پانکراتیت حاد اغلب بسیار ناگهانی است. التهاب معمولاً طی چند روز پس از شروع درمان برطرف می‌شود، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان باشد.پانکراتیت حاد در بزرگسالان بسیار شایع تر از کودکان است. سنگ کیسه صفرا علت اصلی پانکراتیت حاد در بزرگسالان است.این وضعیت همچنین می تواند به پانکراتیت مزمن تبدیل شود، به خصوص اگر سیگار می کشید یا الکل زیادی را مصرف می کنید.
علائم پانکراتیت حاد
- دردی که به آرامی یا ناگهانی در قسمت فوقانی شکم شروع می شود؛
- دردی که ممکن است به پشت سرایت کند؛
- دردی که ممکن است چند روز طول بکشد؛
- تب
- حالت تهوع
- استفراغ
- شکم متورم یا حساس
- ضربان قلب سریع
پانکراتیت مزمن
پانکراتیت مزمن نوعی از التهاب پانکراس است که به طور مداوم عود می کند یا در یک دوره طولانی رخ می دهد. پانکراتیت مزمن می تواند آسیب دائمی به پانکراس یا سایر عوارض را به همراه داشته باشد. بافت اسکار از این التهاب مداوم ایجاد می شود.پانکراتیت همچنین می تواند به سلول های تولید کننده انسولین آسیب برساند. انسولین هورمونی است که پانکراس برای تنظیم میزان قند خون ترشح می کند. وقتی پانکراتیت به این سلول ها آسیب می رساند، در حدود 45 درصد از افراد مبتلا به پانکراتیت مزمن منجر به دیابت می شوند. استفاده طولانی مدت از الکل می تواند باعث پانکراتیت در بزرگسالان شود. بیماری‌های خودایمنی و ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک نیز می‌توانند باعث پانکراتیت مزمن در برخی افراد شوند.
علائم پانکراتیت مزمن
- درد در قسمت بالای شکم ( البته در برخی موارد بدون درد است)
- دردی که ممکن است به پشت سرایت کند
- دردی که ممکن است بعد از خوردن غذا بدتر شود
- اسهال
- حالت تهوع
- کاهش وزن
- استفراغ
افرادی که پانکراتیت مزمن دارند نیز ممکن است استئاتوره را تجربه کنند، یعنی مدفوع چربی که بوی بدی می دهد. استئاتوره می تواند نشانه سوء جذب باشد. این بدان معناست که شما تمام مواد مغذی ضروری خود را دریافت نمی کنید زیرا پانکراس شما آنزیم های گوارشی کافی برای تجزیه غذای شما ترشح نمی کند. پانکراتیت حاد و مزمن در بسیاری از علل مشابه هستند. این شامل:
- وزن بدن
- رژیم غذایی
- سیگار
- فاکتورهای ژنتیکی
- سنگ کیسه صفرا
- نوشیدن الکل زیاد
- برخی از داروها
- سرطان پانکراس
- جراحی شکم
- عفونت ها
- فیبروز سیستیک
- آسیب به شکم شما
سطوح بالای کلسیم یا تری گلیسیرید (نوعی چربی) در خون نیز می تواند منجر به پانکراتیت مزمن شود.سنگ کیسه صفرا شایع ترین علت پانکراتیت حاد است. سنگ کیسه صفرا توده های کوچک و جامدی هستند که از صفرا( مایعی که به هضم کمک می کند) تشکیل می شوند. مجرای پانکراس، آنزیم های گوارشی را از پانکراس حمل می کند. مجرای صفراوی مشترک نیز، صفرا یا سایر مواد را از کبد و کیسه صفرا حمل می کند. سنگ صفراوی اگر به قدر کافی بزرگ باشد، گیر کرده و می تواند باعث ایجاد پشتیبان از این مواد شود و منجر به التهاب در مجرای صفراوی مشترک و پانکرتیت حاد شود.
پانکراتیت نکروزان
موارد شدید پانکراتیت حاد می تواند به پانکراتیت نکروزان تبدیل شود که به مرگ سلول ها به دلیل بیماری اشاره دارد. در حدود 10 درصد از موارد پانکراتیت حاد به پانکراتیت نکروزان ختم می شود. به طور معمول زمانی که پانکراتیت درمان نشود، التهاب ناشی از پانکراتیت می تواند باعث نشت آنزیم های گوارشی به پانکراس شود. این روند منجر به آسیب و مرگ بافت شده و منجر به پانکراتیت نکروزان می شود. بخشی از تشخیص این سطح از بیماری با سونوگرافی شکمی یا سی تی اسکن خواهد بود.
اگر پانکراتیت نکروزان دارید، پزشک از بافت مرده نمونه برداری خواهد کرد از عفونی شدن یا نشدن آن اطمینان حاصل کند. اگر عفونت دارید، احتمالاً باید آنتی بیوتیک مصرف کنید. حتی ممکن است نیاز به برداشتن بافت مرده داشته باشید. متاسفانه عفونت بافت مرده خطر مرگ ناشی از پانکراتیت نکروزان را افزایش می دهد، بنابراین بسیار مهم است که در اسرع وقت به دنبال درمان باشید.
