مفهوم شاخص گلیسمی و کاربرد آن

شاخص گلیسمی (GI) در سال 1981 به عنوان ابزاری برای افراد مبتلا به دیابت برای انتخاب غذاها ایجاد شد.^[۳] با این حال، مفهوم شاخص گلیسمی (GI) که پتانسیل افزایش گلوکز خون غذاهای کربوهیدرات را نسبت به گلوکز یا نان سفید طبقه‌بندی می‌کند نشان داده است که غذاهای با محتوای کربوهیدرات مشابه معمولاً تأثیر یکسانی بر سطح گلوکز خون ندارند. امروزه GI توسط حامیان آن از یک ابزار بالقوه مفید در برنامه‌ریزی رژیم غذایی برای بیماران دیابتی به یک بازیگر کلیدی برای پیشگیری و مدیریت دیابت، پیشگیری از دیس‌لیپیدمی، بیماری‌های قلبی عروقی و حتی انواع خاصی از سرطان‌ها تبدیل شده است. پس سؤال این است که آیا چنین تحولی به ویژه برای پیشگیری و مدیریت دیابت نوع یک موجه است و آیا عاقلانه است که به عنوان یک سیاست بهداشت عمومی برای کل جمعیت، اجتناب از برخی غذاها به دلیل شاخص های گلیسمی بالا تعیین شود. اگرچه چندین مطالعه کاربرد مفهوم غذاهای با GI و GL پایین را در پیشگیری و مدیریت دیابت نوع 2 پیشنهاد کرده‌اند،و اکثر سازمان های بین المللی دیابت از استفاده از GI در پیشگیری و مدیریت دیابت نوع 2 حمایت می کنند، انجمن دیابت آمریکا (ADA) هنوز در پذیرش این مفهوم به عنوان ابزاری مفید برای مدیریت بیماری‌ها مردد است ^[۴] و پیشنهاد می کند که تمرکز بر کیفیت کلی رژیم غذایی و ترویج جنبه‌های سالم رژیم غذایی (به عنوان مثال، فیبر غذایی و مصرف میوه و سبزیجات) ممکن است رویکرد بهتری برای کمک به کاهش خطر بیماری مزمن باشد.

در به کارگیری مفاهیم، غذاها بر اساس GI به دسته های کم (GI ≤ 55)، متوسط (GI 56-69)، و بالا (GI ≥ 70) طبقه بندی شده اند. ^[۵]

در این لینک می توانید شاخص گلایسمی و بار گلایسمی غذاهای مختلف را جستجو کنید. Index Research and GI News

عوامل متعددی بر شاخص گلیسمی یک غذا تأثیر می گذارد، از جمله ترکیب مواد مغذی آن(مانند فیبر رژیمی ، نوع نشاسته ،چربی و پروتئین)، روش پخت، رسیده بودن و میزان فرآوری آن^[۶] . برای مثال، موزهایی که کاملاً رسیده اند دارای GI= 51 هستند، در حالی که موزهای نارس دارای GI= 30 هستند.

مزیت های رژیم غذایی با گلیسمی پایین برای سلامتی

مطالعات نشان می دهد که پیروی از یک رژیم غذایی با گلیسمی پایین ممکن است چندین مزیت برای سلامتی داشته باشد، از جمله:

1. ====بهبود تنظیم قند خون===. بسیاری از مطالعات نشان داده اند که پیروی از یک رژیم غذایی با GI پایین ممکن است سطح قند خون را کاهش دهد و مدیریت قند خون را در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 بهبود بخشد.^{[۷] [۸]}

2. ====کمک به کاهش وزن====. برخی تحقیقات نشان می دهد که پیروی از یک رژیم غذایی با GI پایین ممکن است کاهش وزن کوتاه مدت را افزایش دهد. برای تعیین اینکه چگونه بر مدیریت طولانی مدت وزن تأثیر می گذارد، به مطالعات بیشتری نیاز است.^{[۹] [۱۰]}

3. ====کاهش سطح کلسترول====. پیروی از یک رژیم غذایی با GI پایین ممکن است به کاهش سطح کلسترول تام و LDL (بد) کمک کند، که هر دو از عوامل خطر بیماری قلبی هستند. اما نشان داده شده است که رژیم های غذایی با GI پایین هیچ تاثیری بر کلسترول HDL (خوب) و تری گلیسیرید ندارند.^{[۱۱] [۱۲]}

نکات مهم در مورد شاخص گلیسمی

1. اگر دیابت دارید، درک شاخص گلیسمی مفید است، زیرا خوردن غذاهای با رتبه بندی GI پایین می تواند به کنترل گلوکز خون کمک کند. با این حال، عوامل دیگری را نیز باید در نظر گرفت. تحقیقات نشان داده است که میزان کربوهیدراتی که می خورید، به جای رتبه بندی GI آن، بیشترین تأثیر را بر سطح گلوکز خون بعد از غذا دارد.

2. اندازه پرس غذا(Portion Size) نیز مهم است. هر چه بیشتر از هر نوع کربوهیدراتی که می خورید، بر قند خون شما تأثیر بیشتری می گذارد. این چیزی است که بار گلیسمی به شما می گوید. این عددی است که ممکن است همراه با شاخص گلیسمی در لیست ها مشاهده کنید. بار گلیسمی به شما کمک می کند تا هم کمیت و هم کیفیت کربوهیدرات های خود را به طور همزمان در نظر بگیرید. مفهوم بار گلیسمی (GL) به عنوان وسیله ای برای پیش بینی پاسخ گلایسمی معرفی شد که شاخص و مقدار کربوهیدرات موجود در بخشی از غذای خورده شده را در نظر می گیرد (GI = GL × کربوهیدرات موجود در یک مقدار معین غذا).

برخلاف GI که مقدار غذای خورده شده را در نظر نمی گیرد، GL بر تعداد کربوهیدرات های موجود در یک وعده غذا تاثیر می گذارد تا تعیین کند که چگونه ممکن است بر سطح قند خون تأثیر بگذارد. در به کارگیری مفاهیم، غذاها بر اساس GL به عنوان کم (GL ≤ 10)، متوسط (GL: 11-19)، و بالا (GL ≥ 20)طبقه بندی شده اند^[۱۳].

در این لینک می توانید شاخص گلایسمی و بار گلایسمی غذاهای مختلف را جستجو کنید. Index Research and GI News

3. شاخص گلیسمی نباید تنها چیزی باشد که هنگام انتخاب غذا در نظر می گیرید. این واقعیت که یک غذا دارای شاخص گلیسمی پایینی است به این معنی نیست که فوق العاده سالم است یا اینکه باید مقدار زیادی از آن بخورید. کالری، ویتامین ها و مواد معدنی هنوز مهم هستند. به عنوان مثال، چیپس سیب زمینی شاخص گلیسمی کمتری نسبت به بلغور جو دوسر و تقریباً به اندازه نخود سبز دارد. اما بلغور جو دوسر و نخود سبز مواد مغذی بیشتری دارند.

4. درست است که بسیاری از مطالعات نشان داده اند که پیروی از یک رژیم غذایی با GI پایین ممکن است سطح قند خون را کاهش دهد و به دیابتی ها کمک کند اما باید دقت داشت که غذاهای با مقیاس GI بالا به بازیابی انرژی پس از ورزش کمک می کنند یا به جبران کاهش قند (یا ناکافی) قند خون کمک می کنند. به عنوان مثال دوندگان دو استقامت تمایل دارند غذاهای با شاخص گلیسمی بالا را ترجیح دهند که می تواند به بازیابی انرژی آنها کمک کند.

5. اگر به دنبال کاهش وزن و کنترل قند خون خود هستید، هنوز هم می توانید غذاهایی با شاخص گلیسمی بالا بخورید. فقط کافی است آنها را در اندازه های بسیار کوچک میل کنید و در صورت مصرف آنها را با غذاهای مغذی و با شاخص گلیسمی پایین جبران کنید.

خلاصه شاخص گلیسمی

شاخص گلیسمی (GI) یک ابزار مهم در مدیریت دیابت است که به افراد کمک می‌کند تأثیر غذاهای کربوهیدراتی بر سطح قند خون را بهتر درک کنند. غذاهای با شاخص گلیسمی پایین می‌توانند به بهبود کنترل قند خون، کاهش وزن و کاهش سطح کلسترول کمک کنند. با این حال، مهم است که در کنار GI، به کیفیت کلی رژیم غذایی نیز توجه شود. تیم تخصصی کتونیا با استفاده از روش‌های نوین مانند درمان دیابت به روش معکوس سازی، به شما کمک می‌کند تا با رعایت یک رژیم غذایی مناسب و کنترل شاخص گلیسمی، سلامت خود را بهبود بخشید و قند خونتان را بهتر مدیریت کنید.