چاقی و اضافه وزن می تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش دهد، همانطور که متخصصان سال ها می دانستند. تحقیقات همچنین نشان داده است که مقدار زیاد چربی در پانکراس، که به عنوان چربی داخل پانکراس شناخته می‌شود، با عملکرد ضعیف سلول‌های بتا مرتبط است که انسولین را ذخیره و آزاد می‌کنند تا قند بتواند به سلول‌های شما برسد،شواهد فراوانی وجود دارد که افزایش تری گلیسیرید در حال گردش در خون که چربی اضافی را به پانکراس می رساند، ممکن است خطر دیابت را تسریع کند. تری گلیسیرید نوعی چربی است که بدن از آن به صورت اسید چرب  استفاده می کند.

تجمع چربی در اعضای داخلی و تأثیرات آن بر سلامت متابولیک

تجمع چربی در اعضای داخلی مانند کبد و پانکراس به عنوان عاملی مهم در بروز اختلالات متابولیکی شناخته شده است. پانکراس چرب و کبد چرب، که به ترتیب به آنها “استئاتوز پانکراس” و “کبد چرب غیرالکلی” (NAFLD) گفته می‌شود، میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهند. تحقیقات نشان داده‌اند که کاهش چربی در این اعضا می‌تواند به بهبود سلامت متابولیک کمک کند، به ویژه برای افرادی که با دیابت نوع 2 مواجه هستند.

پانکراس چرب چیست؟

چربی پانکراس، یا به اصطلاح “استئاتوز پانکراس”، به تجمع غیرطبیعی چربی در بافت پانکراس اشاره دارد. اگرچه این وضعیت به اندازه کبد چرب شناخته شده نیست، اما پانکراس چرب در سال‌های اخیر به عنوان یکی از عوامل مهم مقاومت به انسولین و پیشرفت دیابت مورد توجه قرار گرفته است. پانکراس چرب می‌تواند عملکرد سلول‌های بتا را مختل کند و در نتیجه تولید انسولین کاهش یابد و کنترل قند خون دشوارتر شود.

پانکراس چرب شرایطی است که در آن چربی در بافت‌های پانکراس تجمع می‌یابد. این وضعیت اغلب با کبد چرب و چاقی همراه است و خطر بروز مشکلات متابولیکی را افزایش می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهند که کاهش چربی در پانکراس می‌تواند عملکرد سلول‌های بتا را بهبود بخشد و تولید انسولین را افزایش دهد. برخلاف کبد که چربی آن با روش‌های تصویربرداری قابل اندازه‌گیری است، تشخیص چربی پانکراس دشوارتر است، و همین امر باعث شده است تا کمتر مورد مطالعه قرار گیرد.

کبد و پانکراس: تهدید دوگانه متابولیک

کبد و پانکراس هر دو نقش حیاتی در فرآیندهای متابولیکی مانند هضم، تنظیم هورمون‌ها و ذخیره‌سازی چربی دارند. هنگامی که چربی در این اعضا تجمع می‌یابد، عملکرد آنها دچار اختلال می‌شود. تجمع چربی اضافی در کبد و پانکراس به طور قوی با دیابت نوع 2، مقاومت به انسولین و بیماری‌های قلبی-عروقی مرتبط است.

مطالعات نشان داده‌اند که حتی با از دست دادن 5 تا 10 درصد از چربی بدن، می‌توان میزان چربی ذخیره شده در این اعضا را به طور چشمگیری کاهش داد. این کاهش چربی منجر به بهبود حساسیت به انسولین و کاهش خطر پیشرفت دیابت می‌شود.

درمان پانکراس چرب: پزشکی فانکشنال و تغییرات سبک زندگی

درمان پانکراس چرب عمدتاً بر اساس اصلاحات سبک زندگی مانند رژیم غذایی، ورزش و مدیریت وزن انجام می‌شود. پزشکی فانکشنال با تمرکز بر علت‌های اصلی بیماری‌ها، به عنوان یک رویکرد بسیار مؤثر برای مدیریت تجمع چربی در پانکراس شناخته شده است. یک برنامه جامع که شامل رژیم غذایی کم کربوهیدرات و پر فیبر همراه با فعالیت‌های بدنی منظم باشد، می‌تواند چربی در کبد و پانکراس را کاهش دهد.

چندین مطالعه نشان داده‌اند که تغییرات سبک زندگی، به ویژه در ترکیب با رژیم‌های غذایی مانند فستینگ متناوب، رژیم کتوژنیک و کم کربوهدرات  یا مصرف غذاهای با  شاخص  و بارگلایسمی پایین، می‌تواند چربی پانکراس را کاهش دهد.

پزشکی فانکشنال رویکردی جامع به سلامت دارد و بر پیشگیری از بیماری‌ها به جای درمان علائم متمرکز است. برای افرادی که با کبد چرب یا پانکراس چرب مواجه هستند، این رویکرد راه‌حل‌های پایدار و مؤثری ارائه می‌دهد که بر اساس اصلاحات رژیم غذایی، مدیریت استرس، خواب و مراقبت شخصی شکل می‌گیرد.

رژیم‌های غذایی مؤثر در کاهش چربی پانکراس و کبد

مدیریت وزن از طریق اصلاحات سبک زندگی، به ویژه رژیمی غنی از سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های سالم، یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کاهش چربی در اعضای بدن است. فعالیت بدنی منظم مانند ورزش با شدت متوسط به میزان حداقل 150 دقیقه در هفته نیز ضروری است.

علاوه بر این، اجتناب از غذاهای فرآوری شده و قندهای تصفیه شده نقش مهمی در کاهش چربی کبد و پانکراس دارد. ترکیب این استراتژی‌ها با پزشکی فانکشنال می‌تواند به افراد کمک کند تا کنترل بهتری بر سلامت متابولیک خود داشته باشند.

آیا می خواهید بدانید شما نیز در معرض ابتلا به دیابت نوع 2 هستید؟ این مقاله را حتما بخوانید.

 هر چه شاخص توده بدنی بالاتر باشد، خطر ابتلا به دیابت بیشتر می‌شود و شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد رسوب بیش از حد چربی در اندام‌های کلیدی، مانند کبد و پانکراس، خطر ابتلا به دیابت را تسریع می‌کند. به خاطر داشته باشید که دیابت، افزایش وزن و افزایش چربی خون به صورت همزمان؛ از نشانه های سندرم متابولیک است؛ که می توانید جهت مشاوره رایگان سندرم متابولیک، با ما در تماس باشید.

تأثیر کاهش چربی پانکراس بر بازگشت عملکرد انسولین

بر اساس تحقیقاتی که ، چربی ذخیره شده در اطراف پانکراس در تعیین ابتلا به دیابت نوع ۲ بسیار مهمتر از چربی کلی بدن است. در سال ۲۰۱۵، تیمی از محققان بریتانیایی نشان دادند که کاهش چربی پانکراس می تواند عملکرد ترشح انسولین را به حالت عادی بازگرداند. در آن مطالعه ۱۸ نفر مبتلا به دیابت نوع ۲ و ۹ نفر بدون دیابت که همگی جراحی چاقی انجام داده بودند، کاهش وزن باعث کاهش حجم چربی در پانکراس فقط در افراد مبتلا به دیابت شد. محققان به این نتیجه رسیدند که کاهش چربی پانکراس با ابتلا به دیابت مرتبط است نه با کاهش چربی کل بدن. محققان به این نتیجه رسیدند که کاهش چربی پانکراس با ابتلا به دیابت مرتبط است نه با کاهش چربی کل بدن. در این مطالعه، شرکت‌کنندگان مجبور بودند یک گرم چربی در پانکراس از دست بدهند تا عملکرد انسولین به حالت عادی برگردد. به گفته محققان، برای از دست دادن این مقدار، یک فرد معمولا باید حدود 15 درصد از وزن بدن خود را کاهش دهد.

 در این مطالعه بیمارانی که هرگز دیابت نداشتند، هیچ تغییری در سطح چربی در پانکراس خود مشاهده نکردند که نشان می‌دهد افزایش چربی در پانکراس مخصوص افرادی است که به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شوند. نکته مهم این است که افراد در میزان تحمل چربی در پانکراس قبل از بروز دیابت نوع ۲ متفاوت هستند. متخصصین کتونیا در جهت معکوس سازی دیابت، تمامی این عوامل را بررسی خواهند کرد.

فواید ورزش و فستینگ متناوب در پیشگیری از دیابت نوع 2

همچنین همان طور که کاهش چربی موجود در پانکراس در افراد دیابتی منجر به معکوس سازی دیابت می شود ، دانشمندان به توافق رسیده‌اند که سطح بالای قند خون به سلول‌های بتا در پانکراس – سلول‌هایی که انسولین می‌سازند – آسیب می‌زند، اما نقشی که چربی ایفا می‌کند بحث‌برانگیزتر است.یافته‌های یک مطالعه مبتنی بر آزمایشگاه جدید نشان می‌دهد که ذخایر چربی در پانکراس ممکن است به حفظ ترشح انسولین و کاهش سرعت شروع دیابت کمک کند.این تحقیق ممکن است توضیحی ممکن برای فواید ورزش و فستینگ  متناوب به عنوان راهکارهایی برای پیشگیری و درمان دیابت نوع ۲ ارائه دهد.این مطالعه نشان می‌دهد که چرخه ذخیره‌سازی چربی در سلول‌های پانکراس بعد از وعده‌های غذایی، و به دنبال آن تجزیه چربی در ساعات قبل از وعده غذایی بعدی و شرایط شبه فستینگ به حفظ  و تولید انسولین کمک می کند.

[i] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31866441/

[ii] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26628414/

[iii] https://link.springer.com/article/10.1007/s00125-021-05633-x